O plan de sustentabilidade

A importancia do plan de sustentabilidade

Unha vez que as empresas e os profesionais identificaron correctamente os aspectos ambientais, sociais e de gobernanza relativos á sustentabilidade e coñecen os distintos obxectivos de desenvolvemento sostible nos que poden aplicar medidas concretas, deben realizar un plan de sustentabilidade no que van plasmar, entre outros, os obxectivos a alcanzar, os indicadores clave ou o seguimento do propio plan de sustentabilidade. O plan de sustentabilidade será elaborado pola propia organización ou por algunha empresa ou profesional especialista en sustentabilidade e xirará en torno aos eixes principais ASG (Ambientais, Sociais e de Gobernanza).

Exemplo
A importancia de definir e implementar un plan de sustentabilidade radica no compromiso real e efectivo de converter a organización empresarial nunha empresa sostible e, deste xeito, garantir un impacto positivo no ámbito ambiental, social e de gobernanza.

As solucións achegadas polo plan de sustentabilidade poden estar relacionadas coa eficiencia enerxética, a xestión dos residuos, a redución da pegada de carbono ou a diminución das emisións de gases de efecto invernadoiro.

O plan de sustentabilidade e os seus beneficios

O plan de sustentabilidade defínese como unha guía na que se establecen uns obxectivos que deben ser claros e concretos, así como medibles e realistas, co propósito de mellorar a sustentabilidade da organización empresarial.

A través do plan de sustentabilidade establécese unha estratexia encamiñada a lograr a consecución, dun xeito ordenado, dos obxectivos de desenvolvemento sostible na empresa, achegando solucións ás principais carencias e problemas da organización.

Desenvolver un plan de sustentabilidade realista e viable, pero robusto, vai traer á organización empresarial unha serie de beneficios:

• Un aumento da competitividade a medio e longo prazo pola concienciación social e ambiental que teñen actualmente os consumidores e o conseguinte rexeitamento ás empresas que non desenvolven políticas sostibles.
• Redución dos custos operativos a medio e longo prazo, debido, entre outros motivos, á optimización dos recursos, a redución de residuos e a eficiencia enerxética.
• Mellora da imaxe corporativa e o aumento do prestixio para clientes, consumidores e provedores.

Normativa básica aplicable

A empresa ten liberdade para adoptar as súas propias decisións na elaboración do plan de sustentabilidade, sen perder de vista que a empresa está encadrada nun determinado sector e que debe ter en conta as seguintes normas de obrigado cumprimento:

• Lei de Cooperación para o Desenvolvemento Sostible e a Solidariedade Global

Aposta por fomentar o desenvolvemento sostible, a cooperación internacional e o multilateralismo, abordando, entre outras, as seguintes cuestións:

Fomentar a loita contra a pobreza e a desigualdade.

Promover a xustiza social e a loita contra a fame.

Alcanzar a igualdade de xénero desde un enfoque interseccional.

Protexer o planeta e o medio ambiente.

• Lei de Economía Sostible

Involucra ás empresas na loita contra o cambio climático, así como a renovación do tecido produtivo, abordando, entre outras, as seguintes cuestións:

Incrementar o investimento en investigación, desenvolvemento e innovación.

Fomentar as actividades relacionadas coas enerxías limpas e o aforro enerxético.

Buscar a sustentabilidade económica, ambiental e social.

A estratexia empresarial

Ao elaborar e poñer en marcha un plan de sustentabilidade, a organización empresarial pretende reflectir e desenvolver unhas prácticas empresariais que equilibren os aspectos económicos, sociais e ambientais das súas operacións e relacións co entorno, nun marco de compromiso e gobernanza ética.

O plan de sustentabilidade implica, polo tanto, a integración de mecanismos empresariais sostibles na estratexia e nos comportamentos da empresa na procura dun impacto a longo prazo, non só para a súa propia organización, senón para a sociedade no seu conxunto.

As dimensións clave do plan de sustentabilidade

Máis alá dos obxectivos específicos establecidos no plan de sustentabilidade, existen unha serie de propósitos comúns asociados ás dimensións da empresa, que estas sempre terán presentes.

Dimensión económica

A empresa xera valor económico e opera de xeito rendible e beneficioso para os seus intereses.

A xestión financeira e operativa debe ser eficiente e os ingresos deben obterse de maneira ética.

Dimensión social

A empresa é consciente do impacto das súas operacións no seu entorno máis próximo e no resto de grupos de interese.

Debe prestar especial atención á equidade laboral, á diversidade e á seguridade e benestar dos seus traballadores.

Dimensión ambiental

As accións que se realizan teñen un impacto ambiental, e este debe minimizarse ao máximo.

A xestión responsable dos recursos naturais, así como a redución de gases e a xestión de residuos, deben ser prácticas habituais.

Dimensión de gobernanza

As organizacións empresariais deben incluír no plan de sustentabilidade un catálogo de boas prácticas e de goberno.

Debe fomentarse a transparencia, a ética e a rendición de contas, implicando, entre outros, os accionistas.

O plan de sustentabilidade non trata exclusivamente de cumprir coas regulacións nas dimensións económica, social, ambiental e de gobernanza, senón que se precisa adoptar un enfoque proactivo para abordar os desafíos globais.

A aposta pola sustentabilidade é, por tanto, unha estratexia global a longo prazo, cun liderado altamente comprometido e unha participación activa en todos os niveis organizativos.

ACTIVIDADE. O teu sector profesional: propósito a alcanzar
Analiza a familia profesional e o ciclo formativo que estás a estudar, e enumera un propósito que consideres imprescindible alcanzar dentro de cada unha das dimensións estudadas: económica, social, ambiental e de gobernanza.

A elaboración do plan de sustentabilidade

Á hora de abordar a elaboración do plan de sustentabilidade, as organizacións empresariais poden seguir uns pasos, que, aínda que non están pechados, poden considerarse e adecuarse para todo tipo de empresas e profesionais de distintos ámbitos e sectores:

1. Obter un compromiso da Dirección.
2. Realizar unha análise de diagnóstico inicial.
3. Analizar os grupos de interese ou stakeholders.
4. Realizar unha análise de materialidade.
5. Definir obxectivos e metas de sustentabilidade.
6. Asignar responsabilidades.
7. Establecer os indicadores de desempeño.
8. Fixar mecanismos de seguimento, avaliación e mellora.
9. Comunicar o plan e integralo na cultura empresarial.
10. Plan de sustentabilidade

ACTIVIDADE. Imaxina que se queren implantar no teu grupo de clase algunhas medidas que conduzan ao cumprimento dos ODS. Responde aos seguintes interrogantes relacionados coas fases necesarias para a elaboración dun plan de sustentabilidade para logralo.
A) Problemas detectados e posibles solucións
B) Intereses dos stakeholders
C) Obxectivos e metas a alcanzar
D) Responsables na resolución da problemática

O compromiso da Dirección

O primeiro paso para poder elaborar e implantar o plan de sustentabilidade en calquera organización empresarial é contar co apoio e a implicación dos seus equipos directivos.

A sustentabilidade, polo tanto, debe estar respaldada pola Dirección da empresa, implicando de forma activa as persoas que a dirixen, mediante a comprensión e o respaldo da importancia da sustentabilidade na estratexia xeral da empresa.

Exemplo.
O CEO da organización empresarial, como parte activa e comprometida co plan de sustentabilidade, debe formarse nas materias asociadas aos ámbitos ambientais, sociais e de gobernanza.

IMPORTANTE.
O compromiso da Dirección no plan de sustentabilidade debe alcanzar a todos os estamentos directivos e operativos da empresa.

O compromiso activo por parte dos directivos que se necesita para que se cumpran o resto das fases na elaboración do plan de sustentabilidade abrangue, entre outros, os seguintes aspectos:

Aliñación coa visión e a misión

O directivo debe asegurarse de que os obxectivos e metas fixadas no plan de sustentabilidade concordan coa visión, misión e estratexias globais da empresa.

Establecemento de prioridades

Os equipos de dirección deben identificar e priorizar as iniciativas de sustentabilidade incluídas nos plans.

Definición de roles e responsabilidades

Á hora de asignar responsabilidades nos organigramas empresariais, os directivos deben establecer os equipos encargados especificamente da implementación do plan de sustentabilidade na empresa.

Capacitación continua

Proporcionar ao resto de empregados unha formación continua e de calidade en materia de sustentabilidade é unha das misións encomendadas aos directivos da empresa, para que estes estean informados e preparados para executar o plan de sustentabilidade.

Recoñecementos e incentivos

Os equipos directivos poden e deben incentivar a adopción das prácticas incluídas dentro do plan de sustentabilidade, e ao mesmo tempo, recoñecer os logros que os empregados, entre outros, alcanzan no seu día a día.

Integración de tecnoloxía

A dirección debe apostar pola incorporación e integración de sistemas tecnolóxicos que permitan levar a cabo un seguimento ordenado dos avances alcanzados, principalmente a través de paquetes de software.

Incorporación de expertos

Os directivos deben deixarse asesorar e incorporar expertos en sustentabilidade para que se execute correctamente o establecido no plan de sustentabilidade.

INVESTIGA. Que é o greenwashing, ecoimpostura ou ecoblanqueo?
Comprobas as etiquetas a hora de mercar? Influencian a túa compra? Confías en produtos orgánicos ou ecolóxicos?
Hai algunha lei  que prohiba o greenwashing?
Pensa algún exemplo de lavado verde.

ACTIVIDADE. Elabora o plan de sustentabilidade dalgunha empresa (preferiblemente tecnolóxica) da comarca.

Análise de diagnóstico inicial

Cando se conta coa participación activa e comprometida dos directivos da empresa na elaboración do plan de sustentabilidade, é necesario realizar un diagnóstico inicial que permita á organización empresarial saber en que situación ou punto de partida se atopa.

Exemplo
Na elaboración do plan de sustentabilidade dunha empresa encadrada no sector da automoción, unha primeira análise de diagnóstico inicial pode achegar datos moi relevantes sobre a xestión dos residuos ou o impacto medioambiental das emisións.

Un dos erros máis frecuentes que cometen as organizacións empresariais á hora de elaborar o plan de sustentabilidade é realizar unha análise inicial incorrecta ou, directamente, non realizalo, o que xera moitas dificultades ao inicio do proceso.

O diagnóstico inicial coma punto de partida

Ao realizar a análise do diagnóstico inicial, a empresa debe ter en conta que a sustentabilidade non é un concepto estático, senón que todos os procesos que se desenvolven nos ámbitos ambientais, sociais e de gobernanza son continuos e dinámicos, esixindo ás organizacións empresariais un esforzo de adaptación e resposta ante os cambios que suceden no seu entorno de maneira constante.

Este diagnóstico inicial non só ten que ser máis amplo que o referido exclusivamente ao sector onde a empresa desenvolve a súa actividade, senón que se deben analizar as súas prácticas ambientais, sociais e económicas. Para levar a cabo esta análise inicial, é necesario realizar un tratamento axeitado da información:

Identificar as fontes de información

A empresa ten á súa disposición unha gran cantidade de fontes que lle van a brindar a información necesaria, como poden ser organizacións nacionais ou internacionais, análises de xestión, informes de sustentabilidade, informes financeiros, etc.

Recompilar información

Unha vez identificadas as posibles fontes de información, recompilarase a través dalgúns métodos establecidos previamente, como poden ser enquisas, extrapolación de datos, modelos matemáticos, etc.

Ordenar e analizar a información

Debido á cantidade de información da que vai dispor a empresa, é imprescindible a súa clasificación e realizar unha análise posteriormente.

Analise dos grupos de interese ou stakeholders

Na elaboración do noso plan de sustentabilidade, resulta conveniente realizar unha clasificación e división das persoas e axentes que manteñen contacto e se relacionan coa nosa organización empresarial. Canto máis actores se integren nesta análise dos grupos de interese, máis efectivo será o plan de sustentabilidade. Aínda que os grupos de interese ou stakeholders que interactúan coa nosa empresa son moi variados, é recomendable, polo menos, ter en conta os seguintes:

Investidores

Son os grupos responsables do capital económico que se destina para a elaboración e execución do plan de sustentabilidade da empresa.

Clientes

Apostan pola nosa empresa e están dispostos a realizar un desembolso económico superior se a organización empresarial reúne as características que consideran adecuadas en termos de sustentabilidade.

Socios

Convértense nun apoio primordial á hora de trazar obxectivos en común e é bastante probable que proveñan doutras compañías ou de entidades con fins de responsabilidade social corporativa.

A matriz dos stakeholders

A matriz de stakeholders dunha organización empresarial é unha ferramenta visual onde se representan graficamente todas as partes que mostran interese nun produto, proxecto ou idea.

A través da matriz de stakeholders, a empresa obtén unha visión global de todos os actores que poden influír no proxecto e, desta maneira, identificar, analizar e priorizar os grupos de interese.

MATRIZ

A empresa obtén unha visión holística de todos os actores que poden influir no proxecto e deste xeito identificar, analizar e priorizar os grupos de interese.

Pasos na análise dos grupos de interese

Analizar os grupos de interese presentes na empresa é a terceira tarefa que debemos realizar na elaboración do noso plan de sustentabilidade, sendo ademais un paso clave.

PASO 1. Identificar os stakeholders

Nun primeiro momento é necesario enumerar e identificar todos os grupos de interese ou partes interesadas relevantes para a organización empresarial, incluíndo a traballadores, clientes, provedores, investidores, autoridades, grupos de presión, etc. Posteriormente, realízase unha segmentación en diferentes subgrupos.

Exemplo
Para categorizar e segmentar aos clientes, podemos subdividilos en internacionais ou nacionais, públicos ou privados, habituais ou esporádicos, etc.

PASO 2. Categorizar os stakeholders e crear a matriz

Clasifícanse segundo o nivel de interese que teñan e demostren activamente na nosa empresa, así como pola súa influencia.

Nivel de Interese Alto Interese Baixo Interese Nivel de Influecia Alto Nivel de Influencia Stakeholders con alto nivel de interese e alto nivel de influencia Stakeholders con baixo nivel de interese e alto nivel de influencia Baixo Nivel de Influencia Stakeholders con alto nivel de interese e baixo nivel de influencia Stakeholders con baixo nivel de interese e baixo nivel de influencia

PASO 3. Situar os stakeholders na matriz

Ao realizar esta acción, obtemos unha representación visual da importancia relativa que ten cada grupo de presión nas nosas políticas de sustentabilidade e como afectan ao noso plan de sustentabilidade.

PASO 4. Analizar a matriz e priorizar os stakeholders

Despois de situar cada grupo de interese, debemos priorizalos. Os máis importantes serán os situados no cadrante superior dereito da matriz.

PASO 5. Definir as estratexias

A continuación, desenvolveranse estratexias de diálogo e comunicación baseadas na importancia ou relevancia de cada grupo de interese.

PASO 6. Revisar e actualizar a matriz

A matriz de stakeholders é unha ferramenta de xestión dinámica e debe axustarse segundo as necesidades cambiantes, especialmente cando se produzan cambios significativos no entorno empresarial.

Análise de materialidade

Despois de realizar a análise inicial e para poder avanzar no desenvolvemento do plan de sustentabilidade, é necesario identificar os temas máis relevantes nas áreas económica, medioambiental e social, e como impactan no modelo de negocio, axudando a aliñar a estratexia de sustentabilidade coas expectativas dos stakeholders.

1. O impacto sobre a organización pode ser positivo ou negativo e debe ser relevante e, polo tanto, potencialmente material.
2. A análise de materialidade é fundamental á hora de desenvolver unha estratexia de sustentabilidade empresarial efectiva e proporciona unha base sólida para a toma de decisións de todo tipo, poñendo en valor as prioridades e accións a desenvolver.
3. Proporciona á organización empresarial un compendio de prioridades no ámbito da sustentabilidade, axudando aos seus directivos a tomar decisións con maior rigor crítico, xestionando os riscos que se van asumir e creando así un valor duradeiro no negocio e para os grupos de interese.

Exemplo
INDITEX realizou unha análise de materialidade e, como parte do resultado, elaborou unha matriz de materialidade onde se reflicten os asuntos máis relevantes nos que se concentra para desenvolver e implantar a súa estratexia sostible.

Os beneficios da análise de materialidade

Ao integrar nas súas operacións unha análise de materialidade, as empresas van obter uns beneficios significativos, que lles servirán de impulso na súa estratexia de sustentabilidade:

• Redución dos riscos legais, reputacionais e operativos, e aumento da confianza dos distintos stakeholders.
• Crecemento e focalización dos impactos positivos e minimización dos impactos negativos, co conseguinte aumento da lealdade de clientes e empregados.
• Mellora da comunicación cos distintos grupos de interese.

Referencias

• Informe de Desarrollo Sostenible de Viaqua